Đã bao đời nay, người dân thôn Đồng Đằng, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn đã lưu truyền và thực hiện bản quy ước giữ rừng như một điều thiêng liêng. Nhờ thế 13,3 ha rừng với hàng trăm cây gỗ nghiến quý hiếm vẫn giữ được nét nguyên sinh suốt trăm năm, trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây.
Người dân thôn Đông Đằng tuần tra tại rừng nghiến nguyên sinh
Khu rừng nghiến nguyên sinh thuộc thôn Đông Đằng có diện tích 13,3ha, với hơn 2 nghìn cây gỗ có đường kính 20cm trở lên, thuộc lô 97, tiểu khu 240B, đã được công nhận là khu bảo tồn loài - sinh cảnh Bắc Sơn năm 2018. Đây là cánh rừng nguyên sinh tập trung nhiều cây gỗ nghiến là loài cây quý hiếm thuộc nhóm I, có giá trị kinh tế cao, chỉ sinh trưởng trên núi đá ở độ cao khoảng 400m. Có độ bền và tính thẩm mỹ nên cây nghiến thường được chế biến thành các sản phẩm nội thất, đồ gỗ thủ công mỹ nghệ... Vì thế, cây nghiến là mục tiêu khiến nhiều đối tượng nhắm tới để chặt phá. Từ hàng trăm năm qua, nhiều thế hệ người dân vẫn trân quý và tìm mọi cách để bảo vệ rừng. Ông Dương Hữu Vương, người dân thôn Đông Đằng, xã Bắc Quỳnh chia sẻ: “Cánh rừng này ở sau làng, với 3 lối ra vào cách nhau vài chục mét nên mỗi khi có tiếng động hoặc ai đó mang theo vật dụng gì lên rừng, người dân đều biết rõ và nếu chặt phá cây thì người dân sẽ báo cho đội tuần tra và chính quyền xã. Nên không ai được mang bất cứ thứ gì ra khỏi rừng, dù chỉ là một nhành củi khô. Nếu không sẽ bị đuổi ra khỏi hội hiếu. Nghĩa là, nếu gia đình gặp tang gia, cả làng không ai tới giúp, không ai đưa tiễn người đã khuất. Nếu có việc cưới xin, dân làng cũng tẩy chay không tới mừng và không làm cỗ giúp”.
Không phải ngẫu nhiên người dân nơi đây lại có ý thức bảo vệ rừng đến vậy, theo họ, ngoài những câu chuyện kể, truyền thuyết mang yếu tố tâm linh về rừng, Người dân còn ý thức rằng bảo vệ rừng giúp điều hòa nguồn nước, bảo vệ đất khỏi xói mòn, giảm thiểu rủi ro lũ lụt và hạn hán. Chính vì vậy từ nhiều đời nay người dân đã thực hiện theo Hương ước, quy ước mà ông cha, tổ tiên đã soạn ra. Anh Dương Hữu Chung, Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Đông Đằng xã Bắc Quỳnh cho biết: Hương ước thôn Đông Đằng quy định: Tất cả người dân có trách nhiệm bảo vệ rừng, không chặt phá, đốt cháy, khai thác trái phép; không bẫy, săn, bắt động vật trong rừng; từng hộ phải có biện pháp chủ động phòng chống cháy rừng trong mùa khô hanh; không phát rừng làm nương rẫy...
Cánh rừng nguyên sinh với hàng nghìn cây gỗ nghiến cổ thụ
Cánh rừng nguyên sinh với hàng nghìn cây gỗ nghiến cổ thụ
Đã từ lâu, người dân nơi đây không ai vi phạm những quy định này, thậm chí đến trẻ nhỏ cũng được giáo dục bảo vệ rừng. không mang bất cứ thứ gì từ rừng về nhà. Ngoài ra để bảo vệ rừng khỏi lâm tặc, trong thôn cũng thành lập tổ tuần tra thường trực phối với chính quyền và lực lượng công an bảo vệ những cánh rừng nguyên sinh. Vì thế, hàng trăm năm qua, người dân Đông Đằng không có ai dám phá rừng. Ông Dương Doãn Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Bắc Quỳnh cho biết: Địa phương đã quy hoạch 13,3ha diện tích của rừng nghiến Đông Đằng là vùng lõi bảo vệ nghiêm ngặt. UBND xã đã đề xuất cấp trên và ngành chức năng thiết kế, cải tạo, mở đường dân sinh vào khu rừng này để du khách đến làng du lịch cộng đồng có thể đi thăm quan rừng nghiến nguyên sinh, tạo thêm sinh kế bền vững cho bà con, góp phần bảo vệ rừng hiệu quả hơn…
Rừng nghiến nguyên sinh đã gắn bó với đời sống của người dân thôn Đông Đằng và bảo vệ họ qua các thế hệ. Do vậy, việc giữ gìn, bảo vệ màu xanh rừng nghiến là việc làm chung của người dân nơi đây. Nhờ những giá trị nguyên sinh đó, hiện nay địa phương đã phối hợp với Ban quản lý công viên địa chất Lạng Sơn tổ chức khảo sát, đánh giá, phân tích và đưa ra những giải pháp trong việc kiến tạo cảnh quan không gian chụp ảnh cho du khách, đồng thời hoàn thiện cơ sở hạ tầng và phát huy hơn nữa giá trị các điểm đến trong tuyến du lịch số 3 vùng Công viên địa chất Lạng Sơn./.
